ER COF (1917)

Description

Date: 14 November 1917

Transcript:

ER COF.

Llinellau er Cof am Mr. William Roberts, Bodlondeb, Bryncrug, yr hwn a fu farw Mai 23ain, ynghyda'i ferch nurse jenny Roberts, yr hon a foddwyd yn suddiad yr Ysbyty-long “Salta,” Ebrill rofed, a'i fab, Liet. Griffith E. Roberts, yr hwn a laddwyd yn Ffrainc, Mehefin 7fed, yr oll y flwyddyn hon.

Trwy heulwen ddigymylau uwch ben y cartref cu
Tywynai heulwen cysur i loni'r dyddiau fu,
A'r Fam a'r Tad yng ngofal fel delfryd daear hardd,
A serch yn gwenu ar y plant fel haul ar flodeu'r ardd,
A hwythau wrth ddadblygu mewn lloniant a mwynhad
Yn cael arweiniad bore oes yn rhinwedd Man a Thad;
Dros deulu cu Bodlondeb aeth blwyddau teg fel hyn
A mwyn ehediad amser fel awen gwanwyn gwyn,
Nes dyfod y 'gwahanu' dan niwl pryderon chwith,
I ddwyn y plant o'r aelwyd lan fel adar dros y nyth;
Ond er gwahanu'r teuly, i rai ymdeithio 'mhell,
'Roedd gobaith teg pryd hynny yn ysgrifennu 'gwell'
Ar femrwn y dyfodol, a'r un yw gofal Ior,
A gweddi'r tad esgynai fry dros rai oedd hwnt i'r mor.

Ond duodd y ffurfafen uwch gwareiddiedig fyd--
Ymferwodd cefnfor rhyfel a'i donau'n waed i gyd;
Carlamodd chwyrn-farch distryw a heddwch dan ei garn,
A chynodd Ewrob drwyddi o dan dymhestloedd barn.

I ganol y rhyferthwy, ar alwad corn y gad,
Anturiodd bechgyn pybyr i ymladd dros eu gwlad,
A merched tyner-galon yng ngrym tosturi pur
Gymerent swydd yr Angel gwyn i weini ar ddeiliaid cur.

Rhoes teuly glân Bodlondeb un milwr yn y gad,
Ac un Weinyddes at y llu oedd yn ysbyttai'r wlad;
Ond yn ystormydd bywyd mae cariad yn cryfhau;
A serch y fam a gofal tad oedd yn ngeddiau'r ddau.

Daeth awel finiog Ebrill yn drwm gan newydd du,
Arswydodd fyd ystyriol--a hanes Jenny gu
Ar siwrnai caredigrwydd--dan ergyd anwar brad,
Yn boddi mewn ieuenctid ymhell y du ei thad.

Disgynodd y trychineb fel mellten glaer o'r nen
Ar deulu hoff Bodlondeb--daeth cwmwl du uwch ben
Hyfrydwch eu gobeithion--dyrchafodd galar gri;
A suddodd calon tad a mam fel suddai'r 'Salta' i'r lli.

Daeth heulwen Mai i wenu ar natur dros y wlad,
Ond ni wnai'r heulwen wella dim ar doriad calon tad;
A'i bryder dros rai annwyl a wasgai'i gur fwy fwy
O'i ofal anhunanol i gelu maint ei glwy!
Ma corff ac ysbryd bron yn un o dan ystormydd siom,
A thorrai'i iechyd yntau i lawr o dan y ddyrnod drom;
Bu farw--methodd natur a dal y baich yn hwy,
A chauwyd bedd o'r newydd i agor newydd glwy;
Bu farw'r Athraw ffyddlon a'i galon yn y gwaith,
Hyfforddiai blant ymhen eu ffordd a'i oes yn llathru'r daith;
Mewn ysbryd caredigrwydd gwnaeth ddysg i'r plant yn gân--
Bu'n arwr i'w ddisgyblion oll yng ngrym cymeriad glân;
By farw'r Cristion cywir--y swyddog hawliodd barch
Dros hir flynyddau'n Eglwys Dduw a'i ysgwydd dan yr arch:
Cymydog cymwynasgar a'r cyfaill cywir sy'
A'i goffadwriaeth heddyw'n fyw yn serch calonnau lu;
By farw'r priod tirion, a'r tad gofalus cu,
Wnaeth eglwys ac athrofa i'r teulu yn ei dy;
A thros y brudd awyrgylch uwchben yr aelwyd dlos
Daeth cwmwl ar dywyllwch, a chaddug yn y nos.

'Roedd blodau teg Mehefin fel tlysau natur werdd,
A'r adar mewn ysgafnder yn swyno'r oll a'u cerdd,
Pan fflachiwyd newydd arall i'r teulu o faes y gad
Fod Griffith wedi syrthio yn aberth dros ei wlad;
Y Bachgen ieuanc roddai i hoff obeithion teulu sail,
A blodau addewidion oes heb orffen lledu'u dail;
Yn arwr yn mhlith arwyr, fel Cymro dewr ei fryd,
Bu farw yn wynebu gelynion rhyddid byd.

I son am gur a weddw-fam rhy wan yw geiriau'n awr;
Mae llygad wel i ddyfnder clwyf, a gras all ddangos gwawr
“Uwchlaw cymylau amswer”--gall ei ddiddanwch Ef
Roi cysur eto i'r teulu prudd pan fyddo dua'r Nef.

'Roes amser on rhyw gafnod byr rhwng galwad ola'r tri;
Ond pell yw'r bedd ar faes y gad, a bedrodd dwfn y lli
O fynwent dawel Towyn--er hynny dengys ffydd
Y tri'n cyfarfod ar y lan lle gwawria bythol ddydd
Yng ngoleu y tangnefed sy'n nghariad Iesu cu,
'Rol colli deigryn olaf “yn yr Iorddonen ddu.”

GEUFRONYDD.


Source:
Geufronydd [pseud.] 'Colofn y Beirdd: [...] “Er Cof”.' Y Cymro. 14 Nov. 1917. 11.

• https://newspapers.library.wales/view/3448121/3448132/41/ (link opens in new window)