Stori'r Miloedd o Gathod
Items in this story:
By W. R. Evans, Fishguard, Pembrokeshire
This story is only available in Welsh:
Wel, sut mae stori’r cathod yna’n mynd, rŵan?
Wel, chi’n gweld, odd ’na hen foi yn ardal y Preseli ’na, odd ddim yn teimlo’n dda iawn o gwbwl ryw fore, ac yn achwyn bo fe ddim wedi cysgu drw’r nos. A medde fe wrth ’i gymydog:
‘Chi’n gwbod, John, ’na’r peth ryfedda riôd nithwr. Chysges i ddim winc drw’r nos. Naddo, folon marw, ddim winc.’
‘Pam, beth odd yn bod, achan? Beth o’n bod?’
‘Wel, weda i ’thoch chi: we milodd o rhyw hen gathe’n cadw sŵn tu fas tŷ ni trw’r nos.’
‘O, cerwch! Milodd Bob? Pwy filodd, achan? Sdim milodd o gathe i gal ffor hyn!’
‘Wi’n gweu(d) ’thoch chi, credwch chi fi neu beido, wi’n gweu(d) ’thoch chi, we cannodd o nhw ’na ’n cadw sŵn ’na.’
‘Cerwch oddma! Pwy gannodd? Dewch, nawr, dewch!’
‘Ie, credwch chi neu bido, wi’n gweu(d) ’thoch chi, eitha gwir i chi, odd ugeine o nhw ’na byti’r lle. A on nhw’n cadw sŵn trw’r nos.’
‘Na, wi’m yn credu bo ugeine ’na hefyd’, medde llall.
‘O reit, o reit. Os na gredwch chi, mae eitha gwir i chi. Eitha gwir. ’Na’r peth rhyfedda riôd. Wi’n gweu(d) ’thoch chi we disenni ’na trw’r nos.’
‘A dwi’m yn credu ’ny.’
‘Wel diawl’, medde, ‘[odd] rhyw gath ’na heb yn cath ni, ta beth!’
Tâp: AWC 2589. Recordiwyd: 5.xi.1969, gan Robin Gwyndaf.
Storïwr: W R Evans (1910-1991), sir Benfro. Ganed yng Nglyn Saith Maen, Mynachlog-ddu, sir Benfro. Bu’n athro ysgol, yn ddarlithydd yng Ngholeg Addysg Y Barri, ac yn Drefnydd Iaith ac yn Arolygwr Ysgolion yn sir Benfro. Bu am flynyddoedd yn arweinydd parti o gantorion, ‘Bois y Frenni’, a oedd yn arbenigo mewn adloniant ysgafn a pherfformio mewn cyngherddau a nosweithiau llawen. Cyhoeddodd gyfrolau o farddoniaeth, ac yr oedd yn adnabyddus am ei ddawn ddigrif ar lafar ac mewn print. Am hanes ei fywyd, gw. ei hunangofiant Fi yw Hwn (Gomer, 1980).
Clywodd W R Evans y stori hon ar yr aelwyd pan oedd yn blentyn am ryw gymeriad o ardal Mynachlog-ddu. Nid oedd yn cofio enw’r cymeriad. Pan adroddai’r stori, yr oedd yn dynwared i raddau y sawl a oedd wedi ei hadrodd wrtho yn y lle cyntaf, ond hefyd yn ‘dychmygu dipyn bach shwd bydde’r cymeriad ’ma ’n gweud hi ’i hunan’.