ERCHYLLWAITH Y LLOFRUDDION

Description

Date: 23 February 1915.

Transcript:

ERCHYLLWAITH Y LLOFRUDDION
Suddo Agerlong o Gaerdydd
Pedwar yn Colli eu Bywydau
DIM RHYBUDD

Darfu i'r agerlong Cambank (o Gaerdydd) gymeryd llwyth o fwn i mewn yn Huelva. Gadawodd Huelva ddydd Sadwrn, Chwefror 13eg.

Oherwydd tywydd mawr cymerodd loches yn Falmouth. Yr oedd yn rhwym i Garston. Cyrhaeddodd tu allan i Amlwch rhwng naw a deg o'r gloch foreu Sadwrn diweddaf.

Fel y mae yn arferedig gydag agerlongau fydd yn hwylio i Lerpwl cymerodd bilot ar y bwrdd. Ei enw y waith hon ydoedd Pass. Yna cychwynodd yr agerlong am Garston.

Pan oddeutu pum' mintir oddiwrth Point Lynas cododd

CWCH TANSUDDAWL YN SYDYN O'R MOR.

Yr oedd oddeutu 300 llath oddiwrth y Cambank, ac heb unrhyw rybudd anfonodd torpedo ati.

Sylwodd Capten Prescott a'r Pilot Pass ar ran uchaf y cwch tansuddawl a'r un foment gwelsant ol torpedo yn y dwfr yn dyfod tuagatynt [sic] gyda chyflymder aruthrol.

Cymerodd ffrwydriad dychrynllyd le. Lluchiwyd tunelli o ddwfr ar ddec y Cambank. Yna dechreuodd suddo. Gorchymynodd Capten Prescott i'r cychod gael eu gollwng.

Yr oedd ynddi 25 o ddwylaw, ond nid atdbodd ond 21 i'w henwau yn ddiweddarach. Lladdwyd tri gan nerth y ffrwydriad, sef y trydydd beirianydd a dau daniwr. Boddodd morwr arall wrth geisio neidio i gwch.

Yr oedd nerth y ffrwydriad mor fawr fel y clywid ei swn ar y bryniau ym Mon 13 1/2 milldir o'r fan lle yr oedd yr agerlong.

Yn wir gwelodd rhai personau ar y lan y ffrwydriad a rhoddasant rybudd rhag blaen. Y canlyniad fu anfon

BYWYDFAD BULL BAY ALLAN.

Cawsont dwylaw y Cambank yn rhwyfo o gwmpas, rai ohonynt yn haner noeth, a'r oll yn newynllyd, gwlyb, ac oer.

Cymerodd y bywydfad a chwech arall i'r lan i Amlwch, yr hwn le a gyrhaeddasant oddeutu tri o'r gloch yn y prydnawn.

Yn Amlwch yr oedd torf fawr wedi ymgasglu i weled y dynion, y rhai gymerwyd rhag blaen i dy goruchwyliwr Cymdeithas y Morwyr yn y lle. Yma dilladwyd a bwydwyd hwy. Cawsont hefyd docyn tren bob un i'w gartref ei hun.

Ni fu cyffro ym mysg y criw. Collasant bobpeth.

O dri o'r gloch yn y prydnawn hyd 7.40 yn yr hwyr cerddodd y criw oamgylch y dref, yn cael eu dilyn gan nifer fawr o bobl, y rhai roddasant groesaw mawr iddynt a "hwre," pan oeddynt yn gadael y dref yn y tren.

Yr oedd agerlong berthyn i Linell y Leyland ac un Norwegaidd wrth ymyl y Cambank pan suddwyd hi, ond credir fod y ddwy yn rhy gyflym eu symudiadau i'r cwch tansuddawl geisio eu suddo gyda torpedo.

Trodd agerlong arall o'r enw Allerton i Gaergybi ar ol derbyn rhybudd prydlon am bresenoldeb y cwch tansuddawl yn y gymydogaeth.

ACHUBWYD.

T. R. Prescott, capten.
Fred Conroy, prif beirianydd. 6, Machen-place, Riverside, Cardiff.
A. V. James, prif swyddog.
H. D. Turpin, George Morrock, S. H. Blackmore, M. Sarrijock (Groegwr), Manhit (Afiphtiwr), Ali Hassan, Ali Bogo, a Morris. Yr oll o Gaerdydd.
Archubwyd (o Lerpwl), S. Clowe, E. J. Fisher, J. Moore, W. O. Carroll, Joseph Bunbury (Duke-street, Garston), ac Ernest Wilson.
Archubwyd o Manchester Thomas Tatelow, Alexander Pearson, a Thomas Johnson.
Hefyd y Pilot Pass.

LLADDWYD.

Michael Lynch, taniwr, Lerpwl.
Charles C. Siniclair, eto.
Joe Boyle, trydydd beirianydd (unig gynhaliaeth ei fam weddw).
Quingley Old, Govan Road, Glasgow, morwr.

ADRODDIAD LLYGAD-DYST.

Edrydd morwr oedd ar fwrdd agerlong arall i'r ymosodiad ar y Cambank gymeryd lle oddeutu 11.50 o'r gloch yn y boreu. Gwaedd odd rhywun, meddai, ar fwrdd eu hagerlong hwy fod rhan o gwch tansuddawl yn y golwg, ac ym mhen oddeutu pedwar munyd arall ar ol hyny grwelsant torpedo yn myned yn syth am y Cambank.

Tarawodd y torpedo hi ger ystafell y peirianau. Cymerodd ffrwydriad ofnadwy le a chododd y tonau cyn uched a tchyrn yr agerlong.

Yr oeddym ni oddeutu 300 llath oddiwrth y Cambank. Ond gymaint oedd nerth y ffrwydriad fel yr ysgydwyd y llestr yn ein cabanau ni.

Wyth munyd ar ol iddi gael ei tharo torodd y Cambank yn ei chanol ac aeth i lawr yn union.

Gollyngwyd un cwch gan y Cambank.

Ar ol iddi suddo y Cambank gwnaeth y cwch suddawl yn syth am danom ni ond darfu i'r capten ei gyru rywsut-rywsut, fel na ellid anfon torpedo ati. Dilynodd ni ond aethom i ddwfr bas ger Ynys Seiriol a chawsom lonydd.

SUDDO AGERLONG ARALL.

Pump o'r gloch nos Sadwrn, suddwyd yr agerlong Downshire, 337 tunnell, perthynol i'r East Downshire Steamship Co., tuallan i Ynys Manaw. Cario glo yr ydoedd.

Ataliwyd yr agerlong gan fad tanforawl Germanaidd, a rhoddwyd pum' munud i'r dwylaw adael y llong, yr hon a suddwyd, gan y bad tanforawl.

Ni chollwyd bywydau.

Source:
'Erchyllwaith y llofruddion.' Yr Herald Cymraeg. 23 Feb. 1915. 8.

• https://newspapers.library.wales/view/3459966/3459974/116/ (link opens in new window)